Ραμό, Ζαν - Φιλίπ

(Rameau, Ντιζόν 1683 – Παρίσι 1764). Γάλλος συνθέτης και θεωρητικός της μουσικής. Περίφημος ήδη από τα εφτά του χρόνια ως βιρτουόζος του κλαβεσέν, κράτησε με αίγλη –ύστερα από ένα ταξίδι στην Ιταλία το 1701– τη θέση του οργανίστα σε πολλούς καθεδρικούς ναούς (Αβινιόν, Κλερμόν-Φεράν, Ντιζόν, Παρίσι). Το 1706 δημοσίευσε τις πρώτες του συνθέσεις· κατόπιν, αφού εγκαταστάθηκε στη Λιόν, το 1715, αφιερώθηκε ιδιαίτερα σε μουσικοθεωρητικές έρευνες, γράφοντας συγγράμματα όπως το Εγχειρίδιο της αρμονίας, περιορισμένης στις φυσικές της αρχές (1722) και το Νέο Σύστημα θεωρητικής μουσικής (1726) που προκάλεσε στο Παρίσι, όπου έχει εγκατασταθεί στο μεταξύ, πολύ θαυμασμό, αλλά και αντιδράσεις. Στα περίπου 40 χρόνια του συμπλήρωσε τη μεγάλη του καριέρα με πολλές επιτυχίες και στον τομέα της όπερας, με έργα όπως Κάστωρ και Πολυδεύκης (1737), που θεωρήθηκε αργότερα το αριστούργημά του. Γνώρισε μεγάλες τιμές, τόσο εκ μέρους του βασιλιά, που του απένειμε ισόβια σύνταξη όσο και των επιστημόνων. Συνάντησε ωστόσο την αντίδραση των εγκυκλοπαιδιστών (μεταξύ των οποίων και ο Ρουσό), που συνέκριναν τη μουσική του με εκείνη των «μπουφόνων» («buffons»), των Ιταλών δηλαδή περιπλανώμενων ηθοποιών που έπαιζαν ναπολιτάνικες κωμικές όπερες (opere buffe). Ο Ρ. απάντησε στους αντιπάλους του με ένα λίβελο, τον οποίο τιτλοφόρησε Σφάλματα σχετικά με τη μουσική στην Εγκυκλοπαίδεια (1756), συνεχίζοντας στο μεταξύ ακατάπαυστα τόσο την έρευνα όσο και τη σύνθεση. Η προτελευταία από τις πολυάριθμες όπερες που έγραψε και η τελευταία που παίχτηκε ήταν Les Ρaladins (1760), μια όπερα-μπάλο. Ο Ρ. προχώρησε βαθύτερα και από το Λουλί* στην ανάγκη μιας ενότητας μεταξύ δραματικής πλοκής, σκηνικής δράσης και μουσικής, ελάττωσε την απόσταση μεταξύ ρετσιτατίβου και άριας και ανανέωσε την αρμονική δομή, εφαρμόζοντας με μεγαλοφυή εφευρετικότητα τα συμπεράσματα των θεωρητικών του ερευνών και αναζητώντας στην ποικιλία των συγχορδιών κοινούς βασικούς φθόγγους. Άφησε πάμπολλες σελίδες μουσικής για ορχήστρα και τραγούδι και –τα σπουδαιότερα έργα του– συνθέσεις για κλαβεσέν. Ο Καμίλ Σεν-Σανς επιμελήθηκε το 1895 τη δημοσίευση των απάντων του Ρ. σε δεκαεπτά τόμους. Ο συνθέτης Ζαν-Φιλίπ Ραμό, σε προσωπογραφία του Ζακ-Αντρέ Αβέντ (Μουσείο Ντιζόν).